Financiën

Toelichting op hoofdlijnen
Ten opzichte van de Begroting 2025 zijn de lasten € 2,62 mln. hoger. De baten zijn -€ 1,44 mln. hoger. De toevoegingen aan de reserves zijn € 17,24 mln. hoger en de onttrekkingen -€ 27,32 mln. hoger. De verschillen worden hieronder toegelicht. Als de mutatie een relatie heeft met een ander programma dan staat dit aangegeven in de voorlaatste kolom.

Mutaties met een effect op de Begroting
1. Parkeervisie
Mede door de groei van de stad neemt de druk in de openbare ruimte toe. Een cruciale bijdrage aan de verstedelijkingsopgave is de invoering van gereguleerd parkeren. Voor invoering zijn beleidsmatige werkzaamheden noodzakelijk zoals het uitvoeren van draagvlakenquêtes en parkeerdruk metingen. Hiervoor is communicatie benodigd. Verder dient de Parkeerverordening 2017 worden herijkt. Deze werkzaamheden zijn randvoorwaardelijk in het proces. In 2025 wordt het onderdeel parkeren binnen mobiliteit een overschrijding verwacht van € 0,14 mln.

2. Laadinfrastructuur
In 2022 zijn middelen beschikbaar gesteld voor de laadinfrastructuur. Het budget werd gereserveerd voor het actieplan laden dat vierde kwartaal 2024 is opgeleverd. In dit actieplan worden een aantal concrete maatregelen genoemd die een uitbreiding van de huidige capaciteit vragen om deze goed uit te kunnen voeren. Het resterende budget kan dit bekostigen en wordt daarom herverdeeld over de jaren 2026-2028. Dit maakt de begrotingswijziging over de jaren per saldo 0.

3. Beweegbare bruggen - indexatie
Het Integraal Beheer Contract (IBC) voor de beweegbare bruggen van Zaanstad is 2023 aanbesteed en gegund voor een periode van 8 jaar. Er zijn 2 jaar verstreken en er zijn op dit moment gesprekken gaande over een verlenging met 1 jaar. Contractueel is bepaald dat na 2 jaar het contract mag worden geïndexeerd.Het verleningsvoorstel gaat uit van een indexatie van 17,8%, het voorstel ligt ter toetsing bij de afd. Inkoop. Als de genoemde indexatie doorgevoerd wordt betekent dit een stijging t.o.v. het oude contract met €0,148 mln.

4. Tractiemiddelen
De post vervoersinkopen is de afgelopen drie jaar overschreden. Deze post wordt voornamelijk gebruikt voor het boeken van parkeervergunningen. Het budget moet structureel verhoogd worden met € 0,1 mln. De post motorrijtuigenbelasting is de afgelopen drie  jaar volledig over de kop gegaan met 100 %.  De bedragen zijn in die begrotingsjaren nauwelijks verhoogd. Het budget moet structureel verhoogd worden met € 0,08 mln.

5. Verwijderen en toezicht boomwortels - knelpunt
Omdat er veelal onvoldoende ruimte rondom een boom is, worden we steeds meer geconfronteerd met boomwortels die door de bestrating en asfalt naar boven groeien. In 2023 en 2024 hebben we gemiddeld 300 meldingen ontvangen van onveilige situaties door boomwortel opdruk.  Om de veiligheid zo veel als mogelijk te waarborgen (voorkomen valpartijen en aansprakelijkheid) en het verminderen van meldingen is het wenselijk hierop extra (programmatisch) inzet te plegen dit in plaats van te wachten op meldingen. Er is voor Assendelft geïnventariseerd waar het mogelijk is boomkransen te vergroten. Door het vergroten van de boomkrans worden de wortels onder de verharding weggehaald waardoor het valgevaar op die locaties wordt geminimaliseerd. Waar het vergroten van boomkransen niet mogelijk is zal omwille van de veiligheid de bestrating worden aangepakt door o.a. de probleem wortels zo veel als mogelijk te verwijderen. Het verwijderen van wortels kan alleen gebeuren op aanwijzing van een deskundige. Dit gevraagde extra midden worden aangewend voor de inhuur van een extra koppel(s) straatmakers en het benodigde gespecialiseerd toezicht. Benodigd budget hiervoor is € 0,15 mln.

6. Digitaal stelsel omgevingswet
Dit betreft de mutatie die verband houdt met uitkomsten van de septembercirculaire Gemeentefonds 2024 en betreft het opheffen van de stelpost voor Digitaal stelsel omgevingswet. De financiële gevolgen van deze circulaire zijn nader toegelicht via een Raadsinformatiebrief (zaaknummer 8847603).

7. Actualisatie MPG 25.1
De raming van het MPG zijn geactualiseerd naar versie 25.1. In de wijziging is de eenmalige vrijval van € 0,48 mln. uit de Algemene Reserve Grondzaken (ARG) naar de algemene reserve (AR) opgenomen.

8. CA22 Geluidsschermen
In 2024 zijn incidentele middelen overgeheveld naar 2025 via de reserve Budgetoverhevelingen (€ 3,7 mln.). Met deze begrotingswijziging worden deze middelen beschikbaar gesteld voor de opgaves en betreft het voor CA22 Geluidschermen € 1,02 mln. De gemeente heeft incidenteel budget gereserveerd om geluid en fijnstof overlast te verlagen door (nieuwe) geluidschermen rond de A8 te verhogen. Uit onderzoek is herbevestigd dat de huidige geluidschermen aan de norm voldoen maar vooral dat verhogen nauwelijks effect op geluidreductie heeft. Hierdoor kan een deel van dit budget - € 1,85 mln. vrijvallen.

9. Sloopkosten Vastgoed
De reserves Sloopkosten wordt weer ingesteld en hier wordt € 0,72 mln. aan toegevoegd.

10. Actualiseren kapitaallasten
Door het doorschuiven van diverse restant plafonds voor het MIP van openbare ruimte van 2024 naar 2025 geeft dit een incidenteel voordeel in 2025

11. Nieuwe investeringsstrategie
Bij de voorjaarsnota wordt de nieuwe investeringsstrategie besloten. Gevolg hiervan is dat de voeding aan het investeringsfonds uit de begroting verdwijnt. Dit levert de volgende financiële effecten op bij reserves in opgave 2. De toevoegingen aan de reserves worden naar nul begroot (voordeel -€ 5,66 mln.). Hiervoor was binnen programma 8 in de begroting 2025 reeds een stelpost opgenomen voor € 1 mln.

12. Actualiseren Investeringsfonds
Op grond van de actualisatie investeringsfonds 25.1 zijn de cijfers van de kredieten aangepast. In totaal € 4,68 mln. is toegevoegd aan de bestemmingsreserve dekking afschrijvingslasten voor:

• € 1,87 mln. aan Verbindingsweg A8
• € 1,41 mln. aan Hockeyclub 'De Kraaien
• € 1,12 mln. aan Brug Zijkanaal H
• € 0,55 mln. aan Sportpark Hoornseveld
• -€ 0,16 mln. Afwaardering A7
• -€ 0,10 mln. Fietsenstalling:

In totaal € 11,46 mln. is onttrokken aan de reserve met de volgende opbouw:

• € 6,37 mln. aan Sportpark Hoornseveld (in dit bedrag is inbegrepen de € 1,7 mln. onttrekking aan het Transformatiefonds)
• € 1,87 mln. aan Verbindingsweg A8
• € 1,41 mln. aan Hockeyclub 'De Kraaien
• € 1,12 mln. aan Brug Zijkanaal H
• € 0,16 mln. Afwaardering A7
• € 0,10 mln. Fietsenstalling
• € 0,95 diverse overige reserve

13. Apparaatslasten en -baten
De apparaatslasten en baten zijn per saldo gewijzigd met € 5,38 mln. (nadelig). Voor een toelichting verwijzen we naar de paragraaf bedrijfsvoering.

14. Overige lasten en baten
Dit betreft een veelheid aan mutaties kleiner dan € 0,2 mln.

Mutaties met saldo neutraal effect op de Begroting
A. Herschikken en herfaseren van funderingsbudgetten
Er is meer inzicht in hoe de uitgaven eruit zien voor komend jaar voor funderingen. Hiernaast wordt een rijksbijdrage VHF subsidie voor € 0,05 mln. ingezet. Via deze begrotingswijziging wordt een herverdeling over de budgetten gemaakt. Relatie met opgave 8.
Middels deze begrotingsbijstelling worden ook uitgaven doorgeschoven naar volgend jaar via de reserve voor funderingen (€ 0,31 mln.). Dit  vanwege het achterlopen van aanmeldingen voor dit jaar.

B. Reserve budgetoverhevelingen
In 2024 zijn incidentele middelen overgeheveld naar 2025 via de reserve Budgetoverhevelingen (€ 3,7 mln.). Met deze begrotingswijziging worden deze middelen beschikbaar gesteld voor de opgaves.

• Opgave 1: €1.105.000
• Opgave 2: €1.370.000
• Opgave 3: €140.000
• Opgave 4: €360.000
• Opgave 5: €100.000
• Opgave 6: €90.000
• Opgave 7: €530.000

C. Duurzaamheidssubsidies EWNH, SMP, NIP en VHF
Betreft actualisatie bestedingen van de subsidie Energiebesparingsprogramma Woningen Noord Holland (EWNH), het Soortenmanagementplan (SMP) met bijbehorende cofinanciering, het nationaal isolatieprogramma (NIP) en Volkshuisvestingsfonds verduurzaming (VHF-1). Hier staan subsidieinkomsten tegenover en een onttrekking uit de reserve duurzaamheidsfonds. Relatie met opgave 3.

D. Behoud cultuur historische waarden (VHF)
In 2024 is voor een bedrag van € 1,75 mln. aan subsidies toegekend aan de woningcorporaties Rochdale en Parteon. Van deze toegekende subsidies wordt een groot deel besteed en verantwoord in 2025. De lasten (€ 1,65 mln.) en de baten (- € 1.65 mln.) worden budgetneutraal begroot.

E. Regiodeal I Noorder IJplas, groenvoorziening en ontwerpen onderzoek
De in 2026 geplande uitvoering van Huis in de Wijk wordt versneld in 2025 doorgevoerd (€ 2,2 mln.). De onttrekking aan de reserve (-€ 2,2 mln.) vindt derhalve in 2025 plaats tegen eerder gepland 2026.  De financiële afwikkeling van de Regiodeal I met de gemeente Amsterdam betreffende Noorder IJplas vindt plaats in 2025 (€ 0,34 mln.).  Deze afrekening had eigenlijk in 2024 moeten plaatsvinden. De vertraging is een direct gevolg van de overschakeling naar een nieuw financieel systeem bij de Gemeente Amsterdam. Er wordt uitvoering gegeven aan het  groenprogramma uit middelen Regiodeal (€ 0,26 mln.) en aan onderzoek (€ 0,22 mln.). Relatie met opgave 7.

F. Regiodeal II  Openbare ruimten en bewonersteams
In het Uitvoeringsplan Pact Zaandam Oost 2024-2027 worden interventies uitgevoerd op het gebied van fijn wonen: openbare ruimte (€ 0,40 mln.) en bewonersteams (€ 0,13 mln.). Dit is onderdeel van het totale programma waarin via een zestal pijlers de opgaven gerealiseerd. De pijlers zijn Participatie en Armoede, Integraal, Veiligheid, Fijn Wonen, Jeugd en Gezondheid. Voor de eerste vier zijn Regiodeal II-middelen beschikbaar gesteld door het Rijk. Met deze begrotingswijziging worden de jaarbudgetten opgenomen die gedekt worden uit deze Regiodeal II-middelen, voor 2025 € 2,3 mln., 2026 € 1,42 mln. en 2027 0,7 mln.
De opbouw van budget 2025 is per pijler als volgt:

• € 1,23 mln. Veiligheid
• € 0,62 mln. Fijn Wonen
• € 0,24 mln. Participatie en armoede
• € 0,21 mln. Integraal.

G. Afdeling Pact Zaandam Oost - formatie
De formatie van de afdeling Pact Zaandam Oost betreft 10,67 fte en de formatiekosten bedragen € 0,97 mln. voor periode april-december 2025. De dekking vindt plaats via budget afdeling Gebiedsontwikkeling (-€ 0,32 mln.), dekking uren wegens dienstverlening aan de opgave Kansrijke Wijk (€ 0,55) en Preventie Met Gezag (-€ 0,1 mln.).

H. Woningbouwimpuls (WBI) - beleidsintensiveringen
De raad heeft eerder het besluit genomen om budget voor beleidsintensiveringen WBI beschikbaar te stellen gedekt vanuit het Transformatiefonds(2021/12195). Voor 2025 bedraagt voor beleidsintensiveringen het benodigde budget (-€ 2,05 mln. waarvan ¤ 1,65 mln. in opgave 2) De opbouw is als volgt:

• € 0,4   mln. Mobiliteit.
• € 0,45 mln. Klimaatadaptatie en Openbare ruimte
• € 0,15   mln. Mobiliteit
• € 0,35  mln. Gebiedsverkenning
• € 0,23 mln. Stikstof (opgave 3)
• € 0,18 mln. Coördinatie maatschappelijke investeringen (opgave 1)
• € 0,15 mln. Coördinatie Bedrijven en industrie
• € 0,15 mln. Fondswerving en verantwoording
• € 0,13 mln. Woningbouw planners
• € 0,12 CO2 reductie/startdoument. Stad Ruimte en Milieu

I. Woningbouwimpuls (WBI) - voorbereidingskosten
De raad heeft eerder het besluit genomen om budget voor voorbereidingskosten WBI beschikbaar te stellen gedekt vanuit het Transformatiefonds(2021/12195). Voor 2025 bedraagt dat budget (-€ 1,13 mln.).

J. Woningbouwimpuls (WBI) - omgevingsvergunningen
De woningbouwproductie blijft achter omdat er in het voortraject te weinig kennis is om te komen tot een zorgvuldige onderbouwing van een omgevingsvergunning en de daaraan gekoppelde procedure te komen. Dit komt mede door nieuwe wetgeving en zorgt voor vertraging. Door het capaciteitstekort kan de afdeling Omgevingsvergunningen nu geen rol van betekenis spelen in de voorfase bij gebiedsontwikkeling. Dit heeft effect op de kwaliteit van ingediende formele aanvragen. Gevolg: conflicten /discussie bij overgang voorfase/formele fase. Het herstellen /oplossen kost veel extra capaciteit en is slecht voor het imago van Zaanstad. Om dit knelpunt op te lossen is in 2025 en 2026 extra inzet nodig (€ 0,4 mln.). De dekking hiervoor wordt gevonden binnen het transformatiefonds (€ 0,4 mln.).

K. Vergroening en biodiversiteit
Bij het coalitieakkoord 2022 zijn vanaf 2023 tot en met 2026 bedragen  beschikbaar gesteld voor Vergroening & Biodiversiteit (vier jaar lang één miljoen). Het bestedingsplan wordt hierbij geactualiseerd. Relatie met opgave 3.

L. Verbindingsweg A8
Vanuit de afronding van het investeringsfonds wordt een specifieke bestemmingsreserve gevormd (€ 14 mln.)  voor de verbinding tussen de A8/A9.

M. Parkmanagement
Zaanstad heeft van het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) een vergoeding ontvangen voor de realisatie van parkmanagement in de Achtersluispolder ter hoogte van in totaal
€ 0,68 mln. ten behoeve van kwaliteitsverbetering van het bedrijventerrein Achtersluispolder. Hiermee wordt geïnvesteerd in de verbetering van de leefbaarheid en veiligheid door beheer en onderhoud en het intensiveren van (sociaal) toezicht. Bijvoorbeeld door bewaking, (camera)toezicht, meer handhaving en meer contact tussen ondernemers en gemeentelijke relatiemanagers. In 2025 is hiervoor het volgende budget beschikbaar:

• € 0,14 mln. Parkmanagement
• € 0,07 mln. Handhaving en toezicht/veiligheid.

In de jaren 2026-2029 bedraagt het budget jaarlijks € 0,11 mln.

N. Verdeling budget Areaaluitbreiding:  Van het toegekend budget areaaluitbreiding 2025 is € 0,29 mln. niet verdeeld. Deze gelden worden nu ingezet voor formatieuitbreiding bij de afdeling Wijkbeheer en onderhoud. De formatie wordt in evenwicht gebracht met de te realiseren opgave.

O.  Pact Zaandam Oost - Fijn wonen
Fijn wonen is één van de pijlers binnen Opgave Pact Zaandam Oost. De gemeente Zaanstad is penvoerder voor lasten van Fijn wonen. Dit geldt ook voor de woningcorporaties Parteon, Rochdale en Zaandamse Volkshuisvesting (ZVH). De lasten hiervoor worden afzonderlijk begroot. De lasten worden volgens afspraak via een vaste verdeling verdeeld.

P. Monumenten
Het budget voor drukteplan Zaanse Schans hoort te vallen onder subopgave Sterk vestigingsklimaat. Via deze wijziging hevelen we het budget over naar de subopgave stedelijke ontwikkeling.

Q. Capaciteitsbegroting Strategie & Beleid
Het budget voor biodiversiteit hoort te vallen onder product Klimaatbestendige , groen en gezonde leefomgeving.  Via deze wijziging hevelen we het over naar de juiste subopgave.

R. Overname begraafplaats Assendelft
In de begroting van 2025 is een inkomst voor de afkoop van grafrechten opgenomen van € 0,19 mln. voor de overname van de begraafplaats Assendelft en een budget aan lasten voor de harmonisatie van de begraafplaatsadministratie van € 0,06 mln. De afkoopsom is reeds in 2024 ontvangen. Daarom komt de bate in 2025 te vervallen. Van de kosten voor de harmonisatie is reeds € 0,03 mln. besteed in 2024.

S. Capaciteit Bedrijfsvoering
De capaciteitsbudgetten binnen bedrijfsvoering (programma Samenwerken aan Zaanstad) zijn geactualiseerd, wat resulteert in een saldo van € 0,12 mln. op dit programma. De salarislasten dalen met -€ 1,07 mln. als gevolg van incidentele vacatureruimte. Hiertegenover staat een toename van de kosten voor inhuur ziekte/vacature met € 1,26 mln. en een stijging van overige inhuurkosten  € 0,16 mln. Daarnaast nemen de afdelingskosten toe met € 0,08 mln.

T. Versnelling woningbouw
Voor het realiseren uitvoeringsprogramma Versnellen (flex)wonen heeft het college € 4,8 mln. beschikbaar gesteld. Dit geld is bestemd  om  “modulair wonen “ mogelijk te maken. Flexwonen  past hier in. Het bestedingsvoorstel is nog in ontwikkeling. Het eerste ontwerp vereist op dit moment meer middelen dan beschikbaar in de bestemmingsreserve. Bij de Begroting 2026 wordt daarom een geactualiseerd bestedingsplan opgenomen dat aansluit bij de beschikbare middelen. Dat wordt gerealiseerd door verlaging van de bestedingen of verwerving van externe middelen. Vooralsnog is de besteding in drie jaar geraamd : 2025 € 1,3 mln. 2026 € 2,5 mln. en 2027 € 1 mln.